Các món ăn về gà là thứ không thể thiếu trên bàn các bàn tiệc dùng để cúng và đãi khách vào những dịp lễ tết, cưới hỏi truyền thống của người miền Bắc ở Việt Nam.
Con gà, đặc biệt là gà trống là con vật gắn liền với nên văn hóa Đông – Tây. Chúng là những vật nuôi đã được thuần hóa từ lâu và mang nhiều ý nghĩa trong cuộc sống của người Việt, nhất là trong giá trị tâm linh và văn hóa.
Con gà trong đời sống tâm linh của người Việt
Trong thời cổ đại, con gà đã gắn liền với các tín ngưỡng thờ cúng, tôn giáo với vai trò là một tế vật (lễ vật hiến tế). Bên cạnh đó, gà cũng là một trong những con giáp trong với biểu tượng là Dậu trong 12 con giáp ở phương Đông. Trong các tài liệu sử sách và văn hóa, hình ảnh con gà cũng xuất hiện xuyên suốt trong các ghi chép, chứng nhận lịch sử.
Không những thế, con gà cũng đã chiếm được một vị trí quan trọng trong văn hóa ẩm thực của người Việt, nhất là người miền Bắc. Từ lâu, gà đã trở thành thứ không thể thiếu trong bất kỳ dịp lễ tết truyền thống hay cúng giỗ, đãi tiệc cưới, tiệc hỏi.
Vị trí bày biện của món gà cũng đặc biệt được ưu ái hơn. Ví dụ như món gà luộc trong mâm cúng chính, con gà luộc sẽ được bày trong một đĩa lớn trong mâm, miệng ngậm một bông hoa hồng được điêu khắc từ rau quả, điều nay tượng trưng cho sự tốt lành, may mắn và mọi sự đều như ý. Cứ như thế, con gà đã trở thành linh vật của người Việt Nam, tượng trưng cho sự yên bình, may mắn, hạnh phúc, sự sống và hy vọng. Chính vì vậy, gà đã trở thành món đãi tiệc không thể thiếu trong thực đơn lễ tết, giỗ hay cưới hỏi.
Thực đơn cưới đa dạng với các món gà
Trong phong tục người Việt xưa, gà cúng trong lễ cưới phải là gà trống hoa, trống mới bắt đầu tập gáy, không khuyết tật, màu lông tươi tắn, mào đẹp,… và quan trọng là phải là gà tơ chưa đạp mái, mang ý nghĩa tinh khiết, đồng trinh và mạnh mẽ. Lựa chọn gà gắt gao như thế cũng chỉ vì mong muốn ước nguyện sẽ thành hiện thực, chúc phúc cho đôi tân nhân bên nhau hạnh phúc đến đầu bạc răng long.
Ngày nay, gà được chọn trong đãi cưới không gắt gao như trước, ngược lại họ lại chú trọng hơn trong việc đa dạng hóa các món ăn về gà để đảm bảo có thể đáp ứng khẩu vị các vị khách mời. Các món gà trong thực đơn cưới của người Bắc đa phần là gà luộc lá chanh, gà xối mỡ rán giòn da, gà quay, gà hầm hạt sen,… và các món thanh đạm khác.
Mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, kết hợp hương vị hấp dẫn khi chế biến thành món ăn, gà thật sự đã trở thành một lựa chọn không thể bỏ qua trong danh sách món ngon trong thực đơn dành cho tiệc cưới hay lễ hỏi của người Việt. Tuy nhiên, tùy theo khẩu vị của từng vùng miền mà gà được chế biến thành những món ăn mang sắc – hương – vị khác nhau, cũng từ đó mang thêm nhiều ngụ ý khác nhau, nhưng vẫn tượng trưng cho sự đủ đầy, phúc đức và như ý.